تمرین ۴ (فاعل و مفعول)
التَّمْرِينُ الرّابِعُ : عَيْنِ الْفاعِلَ وَ الْمَفعولَ مِنَ الْكَلِمَاتِ الْمُلَوَّنَةِ.
١- فَأَنْزَلَ اللهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ (الفتح : ٢٦)
٢- لا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَلا ضَرّاً إِلَّا ما شاء الله (الأعراف: ۱۸۸)
٣- وَ ضَرَبَ لَنا مَثَلاً وَنَسِيَ خَلْقَهُ (پس: ۷۸)
٤- وَلا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَداً (الكهف : ٤٩)
٥- يُريدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ (الْبَقَرَة : ١٨٥)
پاسخ و معنی تمرین ۴ درس پنجم عربی دهم
در این تمرین، باید از میان کلمات رنگی (برجسته) در آیات، نقش دستوری آن‌ها را مشخص کنید. تمرکز بر **فاعل** (انجام دهندهٔ کار) و **مفعول** (شیئی که کار روی آن انجام شده) است.
| شماره | آیهٔ شریفه | کلمات برجسته | نقش دستوری |
| :---: | :--- | :--- | :--- |
| 1 | فَأَنْزَلَ **اللهُ** **سَكِينَتَهُ** عَلَى رَسُولِهِ... | **اللهُ**
**سَكِينَتَهُ** | **فاعل** (خداوند نازل کرد)
**مفعول** (آنچه نازل شد) |
| 2 | لَا **أَمْلِكُ** لِنَفْسِي **نَفْعاً** وَلا **ضَرّاً** إِلَّا ما شاء الله | **أَمْلِكُ** (فاعل مستتر «أنا» است)
**نَفْعاً**
**ضَرّاً** | (فعل، فاعل مستتر است)
**مفعول** (آنچه مالک نیستم)
**مفعول** (عطف بر نفعاً) |
| 3 | وَ ضَرَبَ لَنا مَثَلاً وَنَسِيَ **خَلْقَهُ** | **خَلْقَهُ** | **مفعول** (آنچه فراموش کرد) |
| 4 | وَلا يَظْلِمُ **رَبُّكَ** **أَحَداً** | **رَبُّكَ**
**أَحَداً** | **فاعل** (آنکه ظلم نمی‌کند)
**مفعول** (آنکه مورد ظلم واقع نمی‌شود) |
| 5 | يُريدُ **اللَّهُ** بِكُمُ **الْيُسْرَ** | **اللَّهُ**
**الْيُسْرَ** | **فاعل** (آنکه اراده می‌کند)
**مفعول** (آنچه اراده می‌شود) |
**نکتهٔ کلیدی:** در زبان عربی، فاعل همیشه مرفوع (حرکت ضمه یا «و/ان/ون») و مفعول همیشه منصوب (حرکت فتحه یا «ی/ین/ات») است. در این مثال‌ها، کلماتی که حرکت آخرشان **ضمه** دارد (مثل **اللهُ**، **رَبُّكَ**) فاعل، و کلماتی که حرکت آخرشان **فتحه** دارد (مثل **سَكِينَتَهُ**، **نَفْعاً**، **الْيُسْرَ**) مفعول هستند.
تمرین ۵ (مبتدا و خبر)
التَّمْرِينُ الْخامِسُ : عَيْنِ الْمُبْتَدَأَ وَ الْخَبَرَ فِي الْأَحَادِيثِ التَّالِيَةِ.
١- النَّدَمُ عَلَى السُّكوتِ خَيْرٌ مِنَ النَّدَمِ عَلَى الْكَلَامِ. رَسُولُ اللهِ
٢- أَكبَرُ الْحُمْقِ الإغراق فِي الْمَدحِ وَالدَّم .
٣- سَيِّدُ الْقَوْمِ خَادِمُهُم فِي السَّفَرِ. رَسُولُ اللهِ ﷺ
٤- الْعِلْمُ صَيدُ، وَ الْكِتَابَةُ قَيدُ. رَسُولُ اللهِ
٥- الصَّلاةُ مِفتاح كُلَّ خَيْرٍ. رَسُولُ اللهِ
پاسخ و معنی تمرین ۵ درس پنجم عربی دهم
این تمرین بر مبحث **جملهٔ اسمیه** تمرکز دارد. باید در احادیث داده شده، **مبتدا** (اسم آغازین و موضوع جمله) و **خبر** (گزارش یا وصفی دربارهٔ مبتدا) را مشخص کنید.
| شماره | حدیث شریف | مبتدا | خبر | ترجمه فارسی |
| :---: | :--- | :--- | :--- | :--- |
| 1 | **النَّدَمُ** عَلَى السُّكوتِ **خَيْرٌ** مِنَ النَّدَمِ عَلَى الْكَلَامِ. | **النَّدَمُ** (پشیمانی) | **خَيْرٌ** (بهتر است) | پشیمانی بر سکوت، بهتر از پشیمانی بر سخن گفتن است. |
| 2 | **أَكبَرُ** الْحُمْقِ **الإغراق** فِي الْمَدحِ وَالدَّم. | **أَكبَرُ** (بزرگترین) | **الإغراق** (افراط) | بزرگترین نادانی، افراط در ستایش و نکوهش است. |
| 3 | **سَيِّدُ** الْقَوْمِ **خَادِمُهُم** فِي السَّفَرِ. | **سَيِّدُ** (بزرگ) | **خَادِمُهُم** (خدمتگزارشان) | بزرگ قوم، خدمتگزار آن‌ها در سفر است. |
| 4 | **الْعِلْمُ** **صَيدُ**، وَ **الْكِتَابَةُ** **قَيدُ**. | **الْعِلْمُ**
**الْكِتَابَةُ** | **صَيدُ** (شکار)
**قَيدُ** (بند) | علم شکار است، و نوشتن بند آن است. |
| 5 | **الصَّلاةُ** **مِفتاح** كُلَّ خَيْرٍ. | **الصَّلاةُ** (نماز) | **مِفتاح** (کلید) | نماز کلید هر خیری است. |
**نکتهٔ کلیدی:** هم مبتدا و هم خبر معمولاً **مرفوع** هستند (علامت آن‌ها ضمه است). گاهی مبتدا به صورت **مضاف** (مثل **النَّدَمُ** عَلَى السُّكوتِ) می‌آید که در این حالت، مبتدا و مضاف‌الیه با هم معنی نهاد را می‌دهند.
